Kamis, 21 Oktober 2010

Hatorangan Jamita 2

Hatorangan tu Jamita Minggu, 24 Oktober 2010
Ev. 2 Timotius 3:1-7 Ep. Mateus 24:4-13 S. Patik. I Petrus 3:11

Patujolo
Globalisasi i ma sada proses mengglobal/mendunia. Proses on didorong oleh kemajuan di bidang teknologi komunikasi dohot transportasi, mambahen jarak ndang gabe sada persoalan be di hita. Aha na masa di luat na dao, dohot hatop bo i sahat tu hita marhite televisi dohot internet. Isarana: serangan teroris tu menara WTO di Amerika nadigoari serangan 11 September 2001, dalam hitungan menit nunga sahat tu sude halak di portibi on. Barita sian keluarganta na tinggal dao sian hita, dohot hatop boi sahat tu hita. Nihilalaon ndang adong be batas antara hita na adong di Indonesia dohot halak na di negara asing. Ndang gabe sada hambatan be jarak ribuan kilometer di hita. Dohot do muse hita sude nunga dohot dibagasan kemajuan i, contoh kecil lewat penggunaan HP. Akses informasi na tarbuka manang tu ise pe, mambuka peluang na lam balga di kemajuan ekonomi na masa.
Alai, songon uang logam na memiliki dua sisi, songoni do globalisasi. Selain mamboan hal na positif, dohot hal-hal negatif berkembang dibagasanna. Akses informasi na bebas mambahen ragam budaya, ideologi, haporseaon na adong di portibi on sai mura masuk tu Indonesia. Budaya asli naung adong i, lambat laun lam mago, digantihon oleh budaya global. Perdagangan bebas mambaen negara-negara semakin bersaing. Lam hapal roha diri, ai holan tu kepentinganna sambing nama disarihon. Kemajuan teknologi dohot do mendorong pola hidup na konsumtif, gabe tu konsumerisme. Laho mencukupi pola na komsumtif i, hepeng nang pe hinilang (didapat secara tidak halal) ingkon di dapot. Jolma lam bersifat individualis, lapatanna: holan mangharinghothon di dirina jala ndang parduli be tu halak.

Situasi ni Surat

2 Timotius merupakan surat na paduahon sian Paulus tu si Timotius, na ditaruhon sahalak na margoar Thikikus (4:12). Sian bagasan penjara di huta Rom, tung mansai malungun do rohana di naung marlaoan angka donganna, tinggal si Lukas na rap dohot ibana. Di tamba muse pangarupaon (perlakuan sewenang-wenang) na dijalo ibana dibagasan penjara. Dirante do ibana (1:16), jala songon siula hajahaton do ibana dibahen (2:9). Ndang ditontuhon do pe uhum tu ibana, alai ninna roha ni si Paulus hukuman mate do na nanaeng dipamasa tu ibana (4:6). Di situasi i do, di ujung ni ngoluna, malungun situtu rohana boi rap pajumpang dohot si Timoteus, “anakkonku na hinaholongan” (1:2). Rap dohot i, tongtong dipasahat ibana angka poda tu si Timoteus asa tongtong balang (setia) dibagasan panghobasionna tu Debata di tonga-tongan ni ruas ni Huria Efesus. Di boto si Paulus ragam ni hamaolon siadopanni Timoteus di tonga-tonga ni huria Efesus. Ndang holan sian angka parpodahaliluon, dohot do parngoluan ni jolma na gok hajahaton manosak huria i. Ditonga-tongani hajahaton i, di sosoi si Paulus asa marsihohot manghaposi Tuhan i. Molo pos rohana di Tuhan i, margogo ma si Timoteus mangadopi hajahaton i. Ala dibagasan habajaron do ibana, ndang adong do pe pengalaman, i do umbaen di papos si Paulus rohana unang gale mangadopi parungkilon i.

Tafsiran Teks

Paulus naeng patoranghon tu si Timoteus ia keberadaan ni angka parpoda haliluon di tingki i merupakan bagian sian situasi di tingki na parpudi. Na ro ma angka ari hasusaan mulai sian angka bencana na masa, kondisi moral ni jolma na lam tahis (merosot), jala panggosaon tu halak Kristen (Mat.24:9-12;Mrk.13:7-13). Kemerosotan moral naung dibereng si Paulus di goari ibana di son, i ma: 3:2 Ai mangkaholongi dirina ma jolma disi, impolan di perak, parhata manggang, parroha haginjangon, angka panginsahi, na so mangoloi natorasna, na so marningot lagu, angka na tois;
3:3 angka na so marroha holong, pangoseose, panihasnihasi, na so umboto mangorom, parmurukmuruk, na so marholong ni roha di na denggan; 3:4 angka parjehe, parroha na neang, sipaburnang diri, holongan di hisap ni daging asa di Debata.
Dasar sian angka dosa na digoari Paulus di ayat 2-4, i ma mangkaholongi dirina. Halak na manghaholongi dirina tongtong holan na menonjolkan kepentingan dirina sandiri, dionjar sikap egois na so olo manarihon halak na asing, na boi gabe sumber haroroan ragam dosa na mangihut. Na paduahon, impolan di perak. Patuduhon sikap hidup na materialistis. Di I Tim 6:10, nunga dipaingot si Pulus ia “urat ni nasa hajahaton do roha na holongan di hepeng; i do disangkapi na deba, umbahen na lilu sian haporseaon i, gabe diaithon do godang na bernit tu dirina”. Alani hepeng dohot hamoraon, gabe olo do halak mangulahon na jahat. Ragam ni angka dosa i na dipajojor Apostel i, dirisihon (disimpulkan) ia jolma on nunga “holongan di hisap ni daging asa di Debata” (3:4). Ndang di haholongi be Debata, ai holan na mangalului hasonangan di dirina , jala di si do ibana mangulahon angka hal na so denggan laho dapotan i saluhutna.
Halak Kristen di tingki i, hape nunga bongot tu pangalaho naung digoari i. Sikap na mangholongi diri dohot na impolan di perak (ayat 2) dohot na holongan di hisap ni daging (ayat 4), marpanghorhon tu cara ni nasida mangalapati haporseaonna tu Jesus Kristus. Tongtong do nasida marpungu, mangulahon hadaulaton (ibadah) tu Debata. Nang pe songoni, jotjot do hadaulaton (peribadahan) tu Debata i holan formalitas, alai hagogoonna i ndang dapot di nasida (ayat 5). Padahal, Paulus nunga mangajarhon tu nasida ia hadaulaton i ndang holan hata, alai marhagogoon do i laho paubahon, paimbaruon jala paluahon ngolu ni jolma. Asa “Pasiding ma angka sisongon i!” ninna Paulus tu si Timoteus. Sadalan do i dohot himbauan ni psalmen “Martua ma halak, na so olo mangihuthon tahi ni angka parjahat, jala na so olo jongjong tu dalan ni angka pardosa, jala na so olo sahundulan dohot angka pangarehei” (Psalm. 1:1). Dibagasan habajaronna, asa unang terpengaruh ibana di pangalaho ni angka parpoda haliluon i. Tiruan na denggan menghasilkan halak na marpangalaho na denggan. Sebalikna, tiruan na so denggan menghasilkan halak na marpangalaho na so denggan. Idaon songon na daulat nasida, ala dipangke hata ni Debata, hape na papuashon hagiot ni dagingna do, na mangeraera angka ina namabalu do. Besar kemungkinan angka ina na mabalu i angka namora. Tujuan ni nasida gabe jelas, i ma keuntungan finansial. Dipangke hatani Tuhan i, ndada na mamaritahon Debata alai na papuashon hagiot ni dagingna do.

Pokok-pokok Sijamitahonon
1) Hamajuon na masa di tingki na parpudi on merupakan pasu-pasu ni Debata tu hita jolma, marhite hapistaran dohot bisuk na nilehonNa. Psalmen sandiri mandok di Psalm. 119:66:”Sai podahon ma tu ahu roha hapantason dohot parbinotoan na denggan, ai huhaporseai do angka tonami”. Debata mangalehon i tu hita asa boi hita mangggohi sandok tano on, jala mangarajai tano on (1 Musa 1:28). Alai, jotjot do salah pangantusionta di hamajuon i. Sahalak na pistar hea mandok songon on:”Ketika pengetahuan manusia semakin maju, maka semakin besar kecenderungan untuk melupakan Tuhan!” Dung lam maju jolma i, timbo parbinotoanna, gabe lupa do tu Debata. Dianggap do dirina sandiri na patupahon, malua sian pangaramotion ni Debata. Gabe lomona sambing diihuthon, lupa mangulahon lomo ni roha ni Debata marhite parbinotoan na i. Hamajuon na masa gabe lam pahapalhon roha diri, ai kepentinganna sambing nama disarihon. Kemajuan teknologi dohot do mendorong pola hidup konsumerisme. Laho mencukupi pola na komsumtif i, hepeng nang pe hinilang (didapat secara tidak halal) ingkon di dapot, manegai lingkungan pe diula, dohot manegai parsaoran ditongatonga ni keluarga, huria dohot masyarakat.
2) Na masa songon na dihatahon Apostel Paulus, nunga godang taida masa di tingki na parpudi on. Di tingki na parpudi on, ragam hasusaon na masa di humaliangta. Margontigonti do bencana alam na ro, mulai sian banjir, gempa bumi, dohot gunung meletus. Dohot muse margontigonti persoalan politik, sosial-budaya, ekonomi, d.u., na jotjot patubuhon parbadaan di tongatonganta. Mamereng situasi on, nunga godang halak mandok:”On ma huroa ujung ni hasiangan on”. Bahkan nunga godang dibahen angka na pistar film taringot tu ujung ni hasiangan on. Isarana: 2012. Toho do i? Boha do hita menanggapi on? Tontu sebagai halak Kristen hita, alusta ingkon marojahan sian hata ni Tuhanta marhite Apostel Paulus:”Alai ndang pola suraton tu hamu, ale angka dongan, taringot tu tingkina dohot sadiharina. Ai diboto hamu do tangkas, na songon panangko borngin do haroro ni ari ni Tuhan i” (I Tes. 5:1-2; Mat. 24:43; Luk.12:39; 2 Pet. 3:10). Jadi, dia do sibahenonta? Tapasiding ma dirinta sian angka na sisaongoni. Taulahon ma hadaulaton nasintong, ndang hadaulaton na formalitas sambing. Bahkan nunga godang ruas ni huria na menganggap ndang ringkot be ro tu bagas joro ni Debata, ai ndang dihaposi be gogo ni Debata marhite hadaulaton i. Ingkon tahaposi, ia dibagasan hadaulaton i do Debata mangalehon gogo naimbaru di hita laho pasidinghon dirinta sian angka na humurang di era globalisasi on. Naeng marposniroha hita songon Apstel i:”Apala on ma pos ni rohangku: Naung umpungka ulaon na denggan di bagasan hamu, patuluson ni I do i, sahat ro di ari ni Kristus Jesus” (Fil. 1:6).
3) Di tingki na parpudi on nunga lam torop angka parjamita na pararathon barita nauli ditongatonganta. Naeng ma hita manat di si, jaga dirinta asa unang terpengaruh di angka parpoda haliluon. Songon na ni dok ni Jesus di Lukas 21:8: “Alai ninna Ibana ma: Jaga ma hamu, so tung lilu hamu! Ai lan do na ro sogot manoluk Goarhu, angka na mandok: Ahu do! Nunga dapot tingkina i! Unang ma ihuthon hamu nasida!” Laho mananda dia do angka parpoda haliluon i, nunga dilehon di hita di I Johanes 4:2-3:”Sian on ma tanda hamu Tondi ni Debata: Ganup tondi ma marhatopothon Jesus Kristus, naung ro di bagasan daging, i ma sian Debata. Ganup tondi na so marhatopothon Jesus i, i ma na so sian Debata. I ma pangalaho ni Antikristus, na naeng ro i, songon naung binegemuna; jala nunga di portibi on ibana nuaeng.
Pasiding ma angka sisongon i!
1. Parhaseanghon ma hamajuon i asa lam gabeak ngolunta
2. Haposi ma Debata marhite hadaulatonmi.
3. Jaga ma dirinta sian angka parpoda haliluon.

Ende.
1. 20:1-3
2. 164:1-2
3. 210:2-3
4. 258:1-2
5. 215:1---
6. 238:3-4
7. 228:1---

Hatorangan Jamita

Hatorangan tu Jamita Minggu, 17 Oktober 2010
Ev. Filipi 3:17-21 Ep. I Raja-raja 2:1-4 S. Patik. Titus 2:7

Patujolo
Ibarat harotas bontar na kosong, na so adong do pe disurati manang gambar dibagasan na, songoni do boi tapatudos keadaan ni sahalak jolma na baru tubu di hasiangan on. Ndang adong diboto agia aha, tarlumobi ndang diboto membedakan na dengan dohot na so denggan. Na boi sibahenonna i ma meniru dohot mencontoh sude na diida jala dibereng sian angka na magodang (orang dewasa). Sude na dibahen angka orang dewasa, denggan manang so denggan, merupakan contoh tu ibana. Dianggap do i sebagai standar perilaku di ibana. Molo dibege omakna jotjot sai mamburai, maka dakdanak i pe gabe marsiajar mamburai. Molo dibereng ibana jotjot bapana mangurupi halak, maka anak akan suka menolong. Molo dibereng ibana abangna jotjot mangalo omak dohot bapana, maka ibana pe mangihut gabe pangalo. I do makana sai dipaingot hita angka halak dewasa asa unang mangulahon na so denggan diadopan ni angka dakdanak. Balga do kemungkinan nasida gabe mangihuthon i. Naeng ma holan na denggan i tapatuduhon di angka dakdanak.
Ndang holan tingki dakdanak, sahat tu na magodang pe ternyata hita jolma memiliki sifat meniru. Sebagai gulmitgulmit (mahluk) na jotjot meniru, sude na tahatahon, taulahon, ro sian na tabereng, dohot tabege. Misalna, adong sahalak karyawan baru na karejo secara disiplin. Alai dung dibereng ibana angka dongan sakarejona dohot atasanna hanya bermalas-malasan, besar kemungkinan ibana pe gabe dohot bermalas-malasan. Molo angka pemimpin korupsi, gabe angka bawahan pe dohot korupsi.
Alani, sebagai mahluk na jotjot meniru, diporluhon sada sitiruon na denggan di hita. Sitiruon i boi dapotta sian angka pangajari (guru/pendididk), uluan (pemimpin), dohot angka natuatua di tongatonga ni masyarakat. Sesuai tu Topik ni minggunta: Keteladanan, hita halak Kristen diarahon asa gabe sitiruon di hata nang pambahenan tu sude halak na humaliangta. Di bagasan Kamus Besar Bahasa Indonesia, hata teladan mempunyai arti sebagai sesuatu yg patut ditiru atau baik untuk dicontoh (perbuatan, kelakuan, sifat, dsb).

Situasi ni Surat
Huria di Filipi i ma huria na parjolo sahali dipajongjong Apostel Paulus di Eropa, di tingki pardalanan marbarita na uli napaduahon di ibana (Ul. Ap. 16:12- du) . Huta Filipi terletak di Makedonia, sada provinsi di kerajaan Roma. Nang pe ingkon ditinggalhon ibana kota i ala ni penganiayaan na dialami ibana (1Tes. 2:2), alai setia do huria i tu ibana, tarida sian pangurupion ni nasida tu Apostel paulus dibagasan pardalananna marbarita nauli.
Sebagai patujolo, Paulus dibagasan surat Filipi pasahathon mauliate ni rohana tu huria i di sude pangurupion naung dijalo ibana. Dungi, dilehon ibana do sada dorongan tu nasida asa jongjong di bagasan hasadaon ni tondi jala rap marungkil, marsada ni roha mangkaporseai barita na uli. Ai nunga parjolo Paulus manaon parungkilon i, naeng i ma tiruon ni nasida di bagasan parungkilon nasida. Paulus naeng manogihon nasida bahwa halak Kristen dibagasan ngoluna ingkon tongtong dibagasan las niroha, hasadaon, dohot hatguhon laho mampartahanton haporseaonna tu Kristus.
Surat ni Apostel Paulus tu Huria Filipi on disurathon di tingki ibana berada di penjara, ra di huta Rom. Marsak situtu rohana ala sian kabar na sahat tu ibana, bahwa godang angka pangajari na masuk tu Huria i jala mangjarhon hal na boi mambaen lilu haporseaon ni nasida. Sitiruon na denggan naung dilehon ibana saleleng rap nasida, ndang boi dipatuduhon angka pangajari na ro i.

Tafsiran Teks
Di situasi ni nasida naung godang angka pangajari na lilu di tonga-tonga nasida, Paulus mangidohon asa tongtong nasida marningot di sude pangajarion naung nilehonna tu nasida, asa unang terpengaruh jala gabe mago sude na denggan naung diajarhonna. Mangadopi ragam ni pangajarion naro, naeng nasida manat mamillit pangajarion na sintong di nasida, na sesuai tu pangajarion ni Paulus.Songon na jotjot masa di huria na dipajongjong Paulus, dung lao ibana maka marroan ma angka pangajari Jahudi di tonga-tonga ni huria. Tujuanna laho mampengaruhi ruas i asa mangulahon adat Jahudi. Ditingki rap do pe Paulus dohot huria di Filipi, nunga sai dipaingot nasida taringot tu situasi i. Bahkan sian bagasan penjara, ndang lupa ibana paingothon i nang pe mardongan tangis ibana, alani arsak ni rohana. Angka pangajari na mamboan goar ni Tuhan i, sasintongna merupakan musuh ni Tuhan i. Di dok ibana do nasida “angka biang, angka pangula na jahat, parsunaton na torbang”, asa bereng nasida di si unang terpengaruh. Na diajarhon angka pangajar i, i ma marhatigoran sian patik jala na holan ”butuhanasida do dipardebata”.
Paulus marhite pangajarion dohot pambahenanna, merupakan sada tiruon di huria i. nadia ma i, angka sitiruon i? Di bagian awal bindu 3 on, sian ayat 1-16, bo i do idaonta i. (1) Huhalupahon na di pudingku, hueaki angka na di jolo. Tangkas do dipaboa ibana taringot tu ngoluna andorang so mananda Kristus. Didok ibana:”Garang do rohangku mangalele huria i, so hasurahan di hatigoran na sian patik. Alai naung paruntungan hian di ahu, harugian do i hujujur ala ni Kristus i” (Filipi 3:6-7). On ma sitiruon ni nasida, bahwa halak Kristen i ma halak na olo manundalhon sude hasalahan jala mardalan di dalan ni Debata. Halak Kristen naeng ma marhatigoran na sian Debata, na marajohan sian haporseaon bahwa Jesus Kristus naung hehe i do gabe ojahan ni haporseaonta. Haluaon na tajalo sian Debata, ndang alani usahanta, ndang alani mangulahon patik ni si Musa dohot sunat, alai holan alani asi ni roha ni Debata tu hita. (2) Na serep marroha songon Jesus, jala ndang na holan manrihon diri sandiri. Uhut tumatangis ibana manolsoli angka pangajari na masuk tu huria i, na mangajari huria i alai na berorientasi tu materi, jabatan. Di dok ibana:”Hamagoan do ujungnasida, butuhanasida do dipardebata, sihailahononna (3:19). Nunga godang ruas i jala angka parhalado na mengutamakan hal-hal materi dohot jabatan, na gabe margulut nasida disi gabe patubuhon angka perselisihan di tonga-tonga nasida (tajaha bindu 4). (3) Hasatiaonna tu Debata ditongatonga ni parungkilon. Di pamasuk tu hurungan (penjara), dpukkuli, di hinsaki, nunga merupakan kesulitan nasomal diadopi Paulus dipardalananna. Sian sada kota tu kota na asing, ancaman si songoni jotjot diadopi ibana. Saluhutna i ndang mambaen sumurut ibana sian ulaonna. Sikap si songoni di dapot ibana sian pangantuison bahwa haluaon di jolma ndang didapot di portibi on sian na mangulahon patik ni jolma. Hasiangan on di dok Paulus sebagai” bagas parlapelapeannami”, inganan na bersifat sementara. Dung sian tano on, nunga diparade di hita “inganan na sian Debata, bagas na so pinauli ni tangan, na mian saleleng- lelengna di banua ginjang i” (2 Korintus 5:1).
On ma angka sitiruon sian Paulus, na marasing sian angka pangajari na lilu i. Padahal sebagai pangajari, naeng ma gabe sitiruon tu sude halak na porsea marhite angka pangajarion, tarlumobi marhita pangalaho. Sian namangulahon patik ni Debata do hita dapotan pangomoan jala di ngolu dung sian portibi on do hita manjalo i. Ngolu dohot pardalanan ni Apostel i di namarbarita nauli tu bangso non-Jahudi, na secara konsisten maniop haporsaeonna jala na rela menderita alani i, i do na dipatuduhon Apostel i tu nasida asa gabe sitiruon di nasida.

Pokok-pokok Sijamitahonon
Keteladanan, sada hal naung maol dapotta di tonga-tonga ni ngolu ni bangsonta on. Angka pemimpin na talehon wewenang laho manguluhon hita, dang boi mangalehon sitiruon na denggan, asa dohot hita maniru i. Na jotjot ta ida saonari on i ma angka pemimpin na saling menyalahkan, marsidalian, na menghasut, dll. Hapistaran, bisuk, daohot pengalaman n i nasida, dipangke holan tu kepentinganna, ndang kepentingan publik. Sehingga, molo godang saonari on parbadaan masa di tonga ni masyarakat ta, ala songoni do hape sitiruon sian angka pemimpin.
Alani, hita halak Kristen, naeng ma boi gabe sitiruon di keluarga nang gereja dohot masyarakat, marhite:
1. Na olo hita manundalhon angka na hurang sian pangalahonta dohot panghataionta. Ingkon lam sadaronta do bahwa di jaman teknologi na maju on, ndang adong be nabuni. Akses informasi na luas, mambaen hata nang pambahenanta ndang holan tarbege di tetangganta, alai boi do nunga sahat tu luar kabupaten on. Molo na so denggan na taulahon/tahatahon, roa ma goarta jala ndang gabe sitiruon. Alai molo sebalikna, lam bagak ma barita taringot tu hita jala anggiat gabe sitiruon na denggan di jolma na asing. Songon di keluarga, hita sebagai ama/ina ingkon boi patuduhon sitiruon na denggan tu angka ianakonna. Dituntut kedewasaan sian hita laho manundalhon angka na salah i.
2. Hasatiaon tu Debata naeng tongtong tajaga nang pe gok parungkilon. Di bulan na salpu adong sada contoh nyata di hita taringot parungkilon na dialami angka donganta sahaporseaon di Bekasi. Nian, sian najolo pe hita halak Kristen nunga mengalami on, i ma penghambatan. Situasi on boi mempengaruhi ngolunta baik secara ekonomi dohot sosial, na gabe boi alang haporseaonta tu Debata. Sahalak na gabe sitiruon i ma halak na manahan ro di ujungna, na boi monang mangadopi angka kesulitan.
3. Jesus Kristus, i ma sitiruon na tutu di hita. Ibana mangolu di portibi on ndang holan tu kepentiongan na sandiri, alai laho memenuhi klepentingan natorop, i ma haluaon na pinarade ni Debata. Jesus mandok: “Ai sitiruon do hulehon tu hamu, asa dibahen hamu songon naung hubahen i tu hamu! (Johanes 13:15). Tutu situtu Jesus mamparrohaon jala mengupayahon kepentingan ni natorop. I ma sitiruon na ditinggalhon Jesus: “Ai tusi do hamu tarjou, ai dohot do Kristus manaon na porsuk humongkop hamu, tumadingkon tiruan di hamu, asa diihuthon hamu bogas ni patna” (1 Petrus 2:21).

Gabe sitiruon ma hamu!
1. Marhite na olo paubahaon pangalaho lam tu dengganna.
2. Marhite na satia tu Debata.

Ende.
1. 305:1-3
2. 18:5-6
3. 164:1-2
4. 102:3-4
5. 128:1---
6. 186:4-5
7. 417:1---